Wat is er aan de hand met Poetin?

Er is iets interessants aan de hand in medialand. Geluiden over een zieke Vladimir Poetin beginnen steeds meer door de kieren van journalistieke platforms heen te tochten. Eerder bleven zichzelf respecterende verslaggevers ver weg van verhalen over een Poetin met Parkinson of geruchten dat hij misschien wel ongeneeslijk ziek zou zijn. En terecht, want wat er met en rondom Poetin gebeurt kan onmogelijk met stelligheid worden geverifieerd en dus is het heel gevaarlijk voor journalisten om beweringen te doen over zijn gezondheid. 

Gelukkig ben ik geen journalist, maar slechts een vent met een hobbyblog, dus ik kan er wel op los speculeren als ik dat wil. Aan roekeloze speculatie ga ik me uiteraard niet schuldig maken, maar toch vind ik het belangrijk dat ook geruchten af en toe de oppervlakte bereiken. Zeker wanneer ze vergaande consequenties kunnen hebben voor Rusland, Oekraïne en de wereldorde. Dus buckle up voor RTL Boulevard: Geopolitics Edition. 

9 mei: Dag van de Overwinning

Op 9 mei viert Rusland jaarlijks de overwinning op Nazi Duitsland. De Russische variant van Bevrijdingsdag zoals wij die vandaag in Nederland vieren. Voor Rusland is dit een belangrijke gebeurtenis. De zwaar toegetakelde Sovjet Unie herrees toen niet alleen als een feniks uit de as, maar vestigde zich ook definitief als één van ‘s werelds twee supermachten. 

9 mei is dus de dag van de overwinning. Om die reden werd er al weken geleden door journalisten gespeculeerd dat Poetin de oorlog met Oekraïne vóór 9 mei had willen winnen. Dan had hij op die dag kunnen pronken met een mooie overwinning. 

Het liep net even anders voor ome Poetin en nu 9 mei met rasse schreden dichterbij komt valt er vrij weinig te vieren. Russische troepen hebben zich moeten terugtrekken uit het westelijke deel van Oekraïne en zelfs in de Donbas, het originele strijdtoneel waar al acht jaar oorlog woedt, maken de Russen weinig vorderingen. Toch moet Poetin ergens mee op de proppen komen. De Dag van de Overwinning vieren terwijl Rusland overal in Oekraïne verliest zou natuurlijk uiterst pijnlijk zijn. 

Misschien is dat de reden waarom de Azovstal fabriek weer zo zwaar gebombardeerd wordt. Wanneer dat laatste bolwerk van verzet is ingenomen dan kan Poetin niet alleen claimen dat hij de noordoostelijke toegang tot de Zwarte Zee heeft veilig gesteld, maar ook de overwinning op de zogeheten Oekraïense nazi’s waarmee hij de oorlog legitimeerde. Verschanst in deze gigantische havenfabriek zitten namelijk de restanten van het Azov bataljon. En ja, in tegenstelling tot het overgrote merendeel van de Oekraïners zijn dat wel fascisten. For the record: ik denk dat de kans het allergrootst is dat dit het hoofdthema van de Dag van de Overwinning zal worden. Er doen namelijk zelfs geruchten de ronde dat de Russen een militaire parade willen houden in Mariupol, waar de fabriek ligt.

Wat gaat er om in Poetins brein?

Maar even terug naar Poetins vermeende doel om de oorlog tegen Oekraïne voor 9 mei te verzilveren. Er is namelijk een klein kansje dat dit niet het enige is wat hij op die dag bekend had willen maken. Vanaf dag één leek de Russische invasie van Oekraïne een desastreuze onderneming. Sterker nog, al voor de invasie was meer dan duidelijk dat een oorlog met Oekraïne niet gewonnen kon worden door de Russen.

Ik ga hier niet in op de details (die kun je hier lezen), maar het is één van de redenen waarom veel academici, journalisten en ikzelf niet konden geloven dat Rusland het hartland van Oekraïne daadwerkelijk had willen binnenvallen. 

Waarom is dit irrationele besluit dan toch door Poetin genomen? Joost mag het weten, maar een veelal gehoorde verklaring is dat de Russische president zo machtig en paranoïde is geworden dat hij zich alleen nog maar heeft omringd met ja-knikkers en goedpraters. Hierdoor zou hij door onder meer zijn Defensieminister, Sergei Shoigu, zijn wijsgemaakt dat een invasie van Oekraïne appeltje eitje zou zijn.

Wellicht is dit het geval. Het zou zomaar kunnen. Toch past niet in de lijn met zijn efficiënte oorlogsstrategieën uit het verleden. De manier waarop hij het afvallige Tsjetsjenië heeft gepacificeerd begin deze eeuw, de blitzkrieg in Georgië in 2008 en de annexatie van de Krim in 2014 waren wreed, maar indrukwekkend en succesvol.

Is de grote leider ziek?

Wat dus best mogelijk zou kunnen zijn is dat Poetin echt ziek is. Geen griepje, maar dusdanig ziek dat hij niet lang meer in staat is om Rusland te leiden. Ambitieus als hij is, ziet hij het terugduwen van Oekraïne in de Russische invloedssfeer misschien wel als zijn laatste grootse daad. Zijn magnum opus. Een laatste morbide climax voordat hij tevreden het stokje aan een opvolger kan doorgeven op 9 mei 2022. Misschien is het daarom wel dat hij zo’n monumentale gok heeft genomen met het invallen van Oekraïne. 

Waaruit zou dan blijken dat Poetin ziek is? Niets concreets natuurlijk, maar op basis van beelden en andere informatie is het niet gek om deze theorie niet gelijk in de afvalbak te gooien. Meest toonaangevend zijn de gigantische tafels waarmee hij buitenlandse leiders, zijn ministers en zelfs zijn grootste vertrouwelingen ontving. Wie Poetin van dichtbij wilt zien moet naar verluid twee weken in quarantaine. Het kan betekenen dat Poetin paranoïde is, maar misschien zijn zijn angsten om COVID-19 op te lopen wel echt gegrond.

Dan is er het feit dat de Russische president al sinds het begin van de Corona Pandemie niet of nauwelijks meer in het openbaar is gezien. In video’s waarop hij wel te zien is gedraagt hij zich vaak vreemd en onbeholpen. Zo vertoont hij Parkinson-achtige verschijnselen tijdens een recente ontmoeting met de Belarussische president, Aleksandr Loekasjenko.

Bovendien lijkt het alsof hij moeite heeft om normaal te lopen. De manier waarop hij richting het Belarussische staatshoofd wankelt is ronduit opvallend. De geruchten dat Poetin aan Parkinson namen toe in een recente video van hem en Defensieminister Shoigu. Tijdens deze 12 minutenlange conversatie houdt Poetin voortdurend zijn tafelblad vast. Wellicht om te voorkomen dat zijn handen ongecontroleerd gaan trillen. 

Wie Poetin onlangs op beeld heeft gezien kan niet ontkennen dat hij er slecht uitziet, ondanks de plastische chirurgie. De man wordt dit najaar 70 jaar en dat is vandaag de dag niet oud, maar het is zeker ook niet jong. Het is dan ook geen gekke gedachte dat hij misschien ziek is. Bovendien heeft Poetin juist altijd zijn fysieke gezondheid aan de buitenwereld willen laten zien. Wie kent ze niet: foto’s van een Poetin die de vlinderslag zwemt of met ontblote borst een paar berijdt. Het contrast met de hijgende en puffende bejaarde die we nu op televisie zien is groot.

Roddel en achterklap of…?

Mijn opsomming van bovenstaande symptomen zijn natuurlijk geen concrete aanwijzingen en op basis hiervan gaat niemand beweren dat de man ongeneeslijk ziek is. Er is echter één gerucht dat de ernst van Poetins fysieke situatie wel meer gewicht geeft. Een vermeende bron uit het Kremlin zou hebben beweerd dat Poetin binnenkort onder het mes moet voor een operatie die hem tijdelijk uit de running haalt. Deze operatie, mogelijk voor kankerbehandeling, zou dusdanig intensief zijn dat Poetin een tijdelijke plaatsvervanger moet aanwijzen. Russische onderzoeksjournalisten hebben daarnaast een artikel geschreven over het feit dat Poetin al vier jaar lang rondreist met negen artsen. Eén van hen zou een specialist op het gebied van schildklierkanker zijn. 

We zullen dus wel zien wat er op 9 mei gaat gebeuren. Misschien gebeurt er helemaal niets. Die kans is het allergrootst denk ik. Zelfs in dat geval is het denk ik onterecht om geruchten over Poetins gezondheid direct neer te sabelen. Er zijn intussen behoorlijk wat prominente experts en journalisten die zich hardop beginnen af te vragen wat er aan de hand is met Poetin. Denk aan Rob de Wijk (Universiteit Leiden), Anders Åslund (Atlantic Council), Theresa Fallon (Centre for Russia Europe Asia Studies) en Roman Badanin (Proekt).

Niemand van hen beweert dat Poetin ongeneeslijk ziek is en dat 9 mei meer zal zijn dan alleen een zielige poging om Rusland als overwinnaar af te schilderen. Wel menen zij dat deze geruchten niet gelijk monddood moeten worden gemaakt.

Die lijn volg ook ik. Want hoewel ik uiteindelijk geen idee heb wat er op 9 mei (of daarna) gaat gebeuren, moeten we wel beseffen dat Poetin de man blijft met het grootste kernarsenaal ter wereld. Mocht de invasie van Oekraïne dus een laatste show of force zijn om zijn reputatie als grote Russische leider in de geschiedenisboeken te verzilveren. Dan is het angstaanjagend om te bedenken waar Poetin toe in staat als hij dit laatste grootste doel niet weet te bereiken met de huidige middelen.