Verkiezingsprogramma Socialistische Partij – Welke daden stellen zij voor?
Met slechts 32 pagina’s mag ik de SP een compliment geven voor hun #mand-vaardigheden. Het is ze niet alleen gelukt om kort, krachtig en duidelijk hun standpunten te delen. Het is ze ook gelukt om ‘stevig aanpakken’ op vrijwel elke bladzijde terug te laten komen. Oke, ik overdrijf misschien een klein beetje, maar als er niet zo duidelijk de huisstijl van de SP en niet zo duidelijk de enorme rol van de overheid in terug te lezen was dan had dit zomaar verward kunnen worden met de ‘law & order’-retoriek van de VVD. Van alle schrijfstijlen die ik tot nu toe ben tegengekomen is het programma van de SP buitengewoon fel. Op veel fronten was dit daarom een leuk programma om te lezen.
De SP roept met dit verkiezingsprogramma op om een daad te stellen. Eigenlijk roept het op tot veel meer dan dat, want als je onderstaande samenvatting leest dan ga je erachter komen dat veel van wat de SP wilt betekent dat Nederland flink veranderd. Ik had op voorhand niet echt een idee wat ik moest verwachten al had ik me wel voorbereid op veel EU en euro-kritiek en vergaande nivelleringsvoorstellen. Ik kwam zeker niet bedrogen uit. Het is mogelijk dat dit programma wat gematigder is dan in het verleden, maar helaas volg ik de partij niet goed en lang genoeg om dat te verifiëren. In de media wordt sinds een maand of drie de nadruk gelegd op de bereidheid van de SP om deel te nemen aan een regering. Iets wat vroeger ondenkbaar was, en misschien nog steeds ondenkbaar is, want de kans op een regering zonder de VVD lijkt klein en de VVD en SP staan op veel vlakken lijnrecht tegenover elkaar. Toch lijken ze dichterbij dan ooit en mogelijk spelen ze een sleutelrol in de formatie.
Maar niet langer getreuzeld, wat wil de SP? Waar staan ze voor? Ik zet het voor je onder elkaar.
In dit verhaal komt aan bod:
- De SP hanteert zelf een aantal kapstokken voor hun standpunten te weten:
- Conclusie
- Stem waard?
Een eerlijk land
De SP wil een aantal zaken rechtzetten in Nederland. Een onderdeel daarvan is ‘soevereiniteit’. Het volk moet direct kunnen meebeslissen als het over de Nederlandse soevereiniteit gaat, dus bijvoorbeeld verdragen moeten door een referendum worden goedgekeurd. Ook moet er een bindend correctief referendum komen waarmee burgers de overheid ook achteraf kunnen bijsturen. De burgers krijgen nog meer te kiezen: het staatshoofd. De SP ziet geen rol voor het koningshuis en wil dat die zelf belasting gaan betalen en maximaal het inkomen krijgen van de minister-president.
De verhouding tussen grootbedrijf en aandeelhouder enerzijds en kleinbedrijf en medewerker anderzijds vindt de partij scheef. Daarom wil de SP bedrijven met 100 of meer medewerkers verplichten de medewerkers instemmingsrecht te geven in grote beslissingen in het bedrijf. Denk dan aan grote investeringen, beloningen, fusies en verkoop van het bedrijf. De zeggenschap van de werknemers wordt gelijk aan die van de aandeelhouders.
De partij wil dat bestuurders en toezichthouders van bedrijven en organisaties die publieke diensten uitvoeren hoofdelijk aansprakelijk worden. Dit betekent dat ze gestraft worden bij fraude, corruptie en ernstig falen. Ook wil de partij dat topinkomens nooit hoger kunnen zijn dan die van de minister-president.
De SP wil dat de overheid schade die zij veroorzaakt altijd vergoed. Dit betekent volgens de partij schadeherstel-regelingen in Groningen voor de gaswinning, in Limburg voor de mijnbouw en voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire.
De compensatie van politici kan soberder vindt de partij dus maken zij een einde aan de wachtgeldregeling en worden reis- en verblijfsvergoedingen flink versoberd. Daarnaast wil de partij dat alle politieke partijen volledige openheid geven over ontvangen giften en financiering.
De partij wil de gemeenten veel meer budget geven om alle taken uit te voeren die bij de gemeenten zijn belegd. Daarbij willen ze investeren in de eigen kennis en kunde van de ambtenaren en een maximum bepalen voor inhuur van externen bij overheden en semipublieke bedrijven.
Een eerlijke economie
Zonder personeel maakt een bedrijf geen winst vind de SP. De partij wil dat naast bestuurders en aandeelhouders ook medewerkers een deel van de winst uitgekeerd krijgen. Dit wil de partij vastleggen in een wet waardoor elke keer dat er dividend uitgekeerd wordt aan aandeelhouders ook winst wordt uitgekeerd aan het personeel.
In grote bedrijven mag het personeel de helft van de commissarissen benomen, de andere helft wordt benoemd door aandeelhouders. Om bedrijven tegen snelle en ongewenste overname te beschermen introduceert de SP verzwaard stemrecht voor aandeelhouders die de aandelen al lang in bezit hebben.
De SP is voorstander van een nieuwe ‘digitaks’ en wil ook een extra belasting voor miljonairs. Daarnaast wil de partij belastingontduiking strafrechtelijk gaan vervolgen en bestaande belastingafspraken- en uitzonderingen afschaffen. Nederland mag geen belastingparadijs meer zijn.
De partij wil een nationale betaal- en spaarbank oprichten. Deze publieke bank geeft de garantie op veilig sparen en betalen zonder speculatie. Alle banken moeten voortaan inzicht
De SP wil zich inzetten tegen handelsvragen zoals TTIP en CETA, omdat deze ten koste gaan van voedselveiligheid, mensenrechten en een schoon milieu.
De partij wil een nationale investeringsbank voor het midden en kleinbedrijf oprichten, waardoor kleine en startende bedrijven makkelijker kunnen lenen en waarmee duurzame vernieuwing wordt bevorderd. Aanbestedingen door de overheid worden mkb-vriendelijk
De partij wil dat er een Commissie Digitalisering komt die de politiek structureel moet adviseren over maatschappelijke gevolgen van technologische ontwikkelingen en voorstellen moet doen voor aanvullende burgerrechten. Ook wil de partij persoonlijke data beschermen en de grote techbedrijven die daar nu veel aan verdienen opsplitsen.
De SP wil de marktwerking in een aantal sectoren volledig stopzetten. De marktwerking in de zorg moet stoppen, de woningcorporaties komen in handen van de huurders, het openbaar vervoer en de energievoorziening worden publieke diensten en ingericht op duurzaamheid. Daarnaast wil de partij een Green New Deal om extra te investeren in banen in de publieke sector (onderwijs, zorg, politie en ov) en banen in het mkb.
Een zorgzaam land
De SP wil het de zorg hervormen met een Nationaal Zorgfonds. Hierdoor gaat het eigen risico naar nul en worden de meeste zorgpolissen en zorgverzekeraars overbodig. De tandarts, ggz en fysiotherapie worden standaard vergoed en de zorgpremie wordt inkomensafhankelijk. Dit betekent dat lage- en middeninkomens er op vooruit gaan en hoge inkomens meer gaan betalen voor hun zorg. De zorgtoeslag wordt hierdoor overbodig.
De partij wil dat we in Nederland een strategische voorraad aanleggen van beschermingsmiddelen en medicijnen en is voor de oprichting van een nationaal onderzoeksfonds geneesmiddelen om de afhankelijkheid van de farmaceutische industrie te verminderen. Door dit fonds ontwikkelde medicijnen blijven in publieke handen.
De partij wil dat ouderen zelf kunnen kiezen tussen goede zorg thuis of een plek in een zorgbuurthuis. Ook de GGZ wordt een vast onderdeel van zorg in de buurt en dus zal de partij investeren in meer zorgpersoneel, in meer zorglocaties en in de ouderenzorg. Ook komt er een gemeentelijk basispakket voor huishoudelijke hulp, begeleiding, dagbesteding en ondersteuning van mantelzorgers.
De SP wil winsten in de zorg verbieden en de aanbestedingen voor zorgtaken afschaffen. Ook maakt de partij zich hard dat in elke regio een volwaardig ziekenhuis staat en iedereen een huisartsenpost heeft binnen acceptabele afstand.
Een werkend land
De SP wil de AOW-leeftijd verlangen naar 65 jaar en langer doorwerken wordt een keuze voor de werknemer. De AOW wordt ook met minimaal 25% verhoogd.
De lasten op arbeid worden verlaagd en het minimumloon wordt 14 euro per uur. Naast het minimumloon stijgen ook de AOW, wajong, WIA en de bijstand mee. De tegenprestaties in de bijstand wil de partij afschaffen. Iedereen krijgt de garantie op werk.
Het minimumjeugdloon wordt afgeschaft, waardoor iedere 18 jarige direct het nieuwe minimumloon verdient. Hiermee wordt het inkomen voor veel Nederlanders aanzienlijk verhoogt en is het toeslagenstelsel overbodig, dus dat wordt afgeschaft.
De salarissen van bestuurders worden voortaan onderdeel van hun collectieve arbeidsovereenkomst (cao) en mag nooit meer dan 10x het salaris zijn van de laagstbetaalde medewerker in de organisatie.
De partij wil gedwongen zelfstandigheid onmogelijk maken en de sociale zekerheid van zzp’ers verbeteren door een collectief pensioen en een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering te verplichten.
De SP wil dat kinderopvang 4 dagen per week gratis word en dat gelijk werk altijd gelijk betaald en gelijke rechten geeft. Er mag geen verschil meer zijn in de vergoedingen tussen mannen en vrouwen of vergoedingen op basis van contracten.
De werkgever die arbeidsmigranten inzet mag voortaan niet meer tegelijkertijd huisbaas zijn, daarmee wil de partij uitbuiting voorkomen.
De partij wil inzetten op het aanpakken van schulden door alles te centreren bij één loket en de maximale rente op kredieten te verlagen. Deurwaarders en incassobureaus vervullen voortaan een publieke in plaats van een commerciële taak.
Een lerend land
De SP wil de salarissen in het onderwijs verhogen door een landelijke onderwijs-cao in te stellen waar zowel docenten als bestuurders onder vallen. Bijles wordt voortaan door de scholen zelf gegeven en kleinere klassen worden een prioriteit. Op school moet meer aandacht zijn voor gym, zwemmen en sport.
De partij wil de studiebeurs weer invoeren voor studenten, waarbij studenten uit armere gezinnen een aanvullende beurs kunnen ontvangen. Voor de huidige studenten in het leenstelsel wil de partij een compensatieregeling treffen.
De partij wil meer vaste aanstellingen in de wetenschap bevorderen en een onderzoeksfonds opzetten wat als tussenpersoon gaat optreden tussen het bedrijfsleven (met opdrachten) en de onderzoekers. Hiermee wil de partij beïnvloeding van resultaten en publicaties voorkomen. Ook moeten wetenschappelijke artikelen gratis toegankelijk worden.
Een land om te wonen
Om de woningcrisis op te lossen pleit de SP voor een nationaal bouwplan waarover een nieuw Ministerie van Wonen de regie voert. Woningcorporaties worden verenigingen zonder winstoogmerk waar de huurders het zelf voor het zeggen krijgen. De verhuurderheffing en winstbelasting voor deze corporaties wordt afgeschaft.
De partij wil de huren bevriezen of verlagen en in de toekomst de huren koppelen aan het inkomen. De huurprijs krijgt een landelijk maximum. Huisuitzetting van mensen met een huurschuld wil de partij stoppen. Ook vindt de partij de energierekening te hoog en dus brengen ze de energievoorziening in publieke handen, waarbij ze inzetten op duurzame energie.
De verkoop van sociale huurwoningen wordt stopgezet en bij nieuwbouw wordt een vaste eis gehanteerd voor nieuw te bouwen sociale huurwoningen als percentage van de nieuw te bouwen woningen.
De SP wil de leegstand van vastgoed aanpakken en het gemeenten mogelijk maken om over te gaan tot onteigening van panden die langdurig leeg staan. Het verbod op kraken heffen ze op. Koopwoningen krijgen een woonplicht en de overdrachtsbelasting stijgt zodra je meer dan twee huizen koopt. De hypotheekrenteaftrek wordt beperkt boven de €350.000.
Een veiliger land
De SP wil meer capaciteit voor de politie. Daarmee doelen ze specifiek op meer agenten en niet meer boa’s. Ook wil de partij extra investeren in recherche, het openbaar ministerie en forensisch onderzoek zodat meer zaken worden opgelost en meer aangiftes kunnen worden behandeld.
Om criminelen harder te straffen wil de partij het mogelijk maken om geld van criminelen af te pakken. Witteboordencriminelen mogen van de partij niet meer schikken en kunnen dus geen straf meer ontlopen. Bedrijven die frauderen verliezen voortaan hun vergunningen. De partij vindt dat boetes inkomensafhankelijk moeten worden zodat ze altijd een afschrikkende werking hebben voor iedereen.
De SP wil Huizen van Recht oprichten door het hele land, waar burgers met hun juridische en/of sociale problemen terechtkunnen. De toegang tot rechtspraak moet makkelijker worden, dus verlaagt de partij de griffierechten en krijgt de sociale advocatuur hogere vergoedingen.
De teelt en verkoop van softdrugs wil de partij voor de Nederlandse markt legaliseren en reguleren.
De SP wil voorkomen dat er nog brandweerkazernes sluiten en verzet zich tegen Europese plannen die de vrijwillige brandweer beperken. De partij wil juist meer vrijwilligers voor de brandweer werven.
Een schone wereld
De partij wil alle subsidie aan fossiele bedrijven stopzetten en CO2 heffing instellen gericht op de grote vervuilers. Huishoudens en mkb gaan minder betalen voor hun energierekening en grote gebruikers/vervuilers meer.
De SP zet in op een Green New Deal waarmee ze tegelijkertijd de klimaatcrisis, wooncrisis, economische crisis en sociale ongelijkheid op willen lossen. Onderdeel hiervan is ook het uitbreiden van windparken op zee en alle geschikte daken van zonnepanelen voorzien.
De partij wil een verbod op microplastics en de productie van PFAS. Ook wil ze de industrie dingen om het gebruik van plastics af te bouwen. Daarnaast wordt ook voor blik en plastic flessen statiegeld ingevoerd. De partij wil bedrijven door extra regels en heffingen dwingen om producten te maken die langer meegaan en schoner worden gemaakt. Hiermee willen ze de circulaire economie op gang helpen.
De partij is tegenstander van kernenergie. Dit is niet veilig en niet schoon vinden ze. Om te voldoen aan de doelstellingen wil de partij alle kolencentrales en onze kerncentrale sluiten, versneld stoppen met de gaswinning in Groningen en stoppen met de houtkap voor biomassa.
De SP wil 17 miljoen bomen bijplanten, jij snapt dat ze dit een nationaal bomenplan noemen, en veel natuurgebieden met elkaar verbinden en versnippering verder terugdringen. De waterstand in veenweidegebieden gaat waar dat kan omhoog.
Op het gebied van dierenwelzijn wil de SP de bio-industrie afschaffen door onder andere een weidegang voor alle dieren te verplichten. Daarnaast wil de partij boeren die diervriendelijk en duurzaam produceren ondersteunen en de veestapel beperken. Er komt een importverbod op alle soorten bont en het patenteren van eigenschappen van gewassen wordt stopgezet.
De partij wil investeren in het openbaar vervoer in plaats van asfalt. Om alle bewoonde kernen te kunnen bedienen kunnen provincies hun eigen vervoersbedrijven oprichten. De partij investeert daarnaast in het spoornetwerk door de Lelylaan aan te leggen en de verbindingen met grote Europese steden te verbeteren. ProRail en NS voegt de partij samen tot een publiek spoorbedrijf.
De SP is wel fan van nationaliseren, want ook KLM wordt een publiek bedrijf. De partij redeneert dat bedrijven die afhankelijk zijn van publieke steun om te kunnen blijven bestaan ook publiek moeten worden. De partij wil vluchten binnen 750 kilometer minder aantrekkelijk maken, zonder de lange afstandsvluchten uit de markt te prijzen. De overtuiging is dat er minder gevlogen moet worden, dus als het aan de SP ligt krimpt Schiphol en gaat Lelystad Airport niet open.
Leven in één land
Om gelukkig met z’n allen samen te kunnen leven moeten er volgens de SP nog een aantal problemen worden aangepakt. Zo krijgen de politie en het openbaar ministerie meer budget om discriminatie te onderzoeken.
Om het samenleven in de wijken te verbeteren wil de partij de huisvesting van arbeidsmigranten centraal reguleren. Daarmee willen ze nieuwkomers beter spreiden, ook in de rijke wijken. Statushouders en migranten krijgen zo snel mogelijk onderwijs door de overheid. Met als speerpunten: de taal en integratie. Kinderen die geworteld zijn in Nederland krijgen wettelijk verblijfsrecht, maar alle anderen zonder recht op verblijf gaan terug naar het land van herkomst.
De SP wil artikel 23 aanpassen, zodat de vrijheid om een school te stichten niet kan leiden tot het buitensluiten van leerlingen of scholieren. De partij wil ronselaars en haatpredikers gaan vervolgen en uitzetten en buitenlandse financiering van politieke en religieuze organisaties verbieden. Ook het bestuur van moskeeën mag niet vanuit het buitenland.
Een betere wereld
De SP wil een Nieuw Europees verdrag onderhandelen waar meer zelfstandigheid van aangesloten landen, meer inspraak van burgers en meer eigen bevoegdheden van de lidstaten wordt afgesproken. Dit nieuwe verdrag moet voorgelegd worden aan de Nederlanders in een referendum.
De SP vind de euro niet volstaan en wil actief op zoek naar een alternatief voor de euro.
De partij wil samenwerken in Europa op de gebieden van criminaliteit, goede opvang van vluchtelingen en klimaatbeleid, maar accepteert geen beleid opgelegd door ambtenaren uit Brussel. De SP wil de Europese Commissie afschaffen en het leegstaande Europese parlement kan gebruikt worden door parlementariërs van de lidstaten om elkaar te ontmoeten en te overleggen. De partij wil geen verdere uitbreiding van de EU en de EU verplichten om alleen handelsverdragen te sluiten met instemming van alle parlementen van de lidstaten.
Alle grote handelsverdragen moeten voortaan in een bindend referendum worden voorgelegd aan de bevolking. Binnen die verdragen moet worden ingezet op eerlijke handel zonder privileges voor multinationals en met harde normen voor bescherming van mens en milieu.
De SP wil geen actieve oorlogsvoering meer, geen interventies meer door de NAVO en wil geen nieuw onderzeeërs en JSF-vliegtuigen aanschaffen. Ze zijn voorstander van een nieuwe veiligheidsstructuur onder leiding van de Verenigde Naties. De partij wil de krijgsmacht hervormen om naast landsverdediging ook vredestaken uit te kunnen voeren onder VN-mandaat.
De partij wil een doorvoer-verbod op wapens en een leveringsverbod van Nederlandse wapens aan landen waar de mensenrechten worden geschonden. In al het buitenlandbeleid en binnen alle handelsverdragen wil de SP dat bescherming van de mensenrechten het uitgangspunt is. De partij wil 0,7% van het bruto nationaal product besteden aan ontwikkelingshulp.
Conclusie
De Socialistische Partij heeft een grondige hervorming van Nederland voor ogen. Nationalisering van veel onderdelen van ons leven en focus op het behoud van soevereiniteit. Als jij de overtuiging deelt dat dit dé manier is om onze samenleving vooruit te helpen dan houdt natuurlijk niets je tegen om deze partij jouw stem te geven. Of dit programma echt toegang biedt tot regeringsdeelname durf ik te betwijfelen, want uitvoering hiervan staat behoorlijk haaks op veel programma’s van de andere partijen die waarschijnlijk de formatie ingaan. Toch betekent dat zeker niet dat je een stem op de SP niet moet overwegen.
Stem waard?
Jazeker. De partij stelt zich de laatste periode erg constructief op en beschikt over sterke en ervaren parlementariërs (denk dan bijvoorbeeld aan Renske Leijten). Ook als ze misschien geen logische formatie partij zijn voor de VVD, CDA en D66 zijn ze bij uitstek een vaardige oppositiepartij. Of ze de juiste oplossingen voor de problemen hebben laat ik even in het midden, maar ze zijn regelmatig de partij die problemen tijdig signaleert en agendeert.
Nu zou je kunnen redeneren dat op een partij als de SP alleen een ‘ideologische’ of ‘protest’-stem telt, maar dat is te kort door de bocht. Ook een strategische stem kan zeker op de SP. Als je bijvoorbeeld de kans wilt vergroten dat er een regering met een kleine meerderheid vooral op de linkerzijde steun gaat halen op veel onderwerpen.
Een coalitie legt op veel onderwerpen de doelen en prioriteiten inmiddels vaak vast in een regeerakkoord. Partijen als GroenLinks, PvdA en D66 zullen daardoor concessies moeten doen als ze gaan regeren en de uitvoering van het beleid zal behoorlijk in het centrum liggen. De SP kan op sommige onderdelen, als ze noodzakelijk zijn voor een meerderheid óf de opinie op een onderwerp domineren, de hele regering naar links bewegen. Kun je je wel vinden in hun agenda en twijfel je bijvoorbeeld tussen de SP en PvdA of GroenLinks? Dan zou je je ook af kunnen vragen of je overal wat water bij de wijn wilt doen of af en toe een onderwerp echt binnen wilt halen. Vind je het prettiger om te stemmen op iemand die dan verantwoordelijk voor het beleid? Of vind je het juist belangrijk om te stemmen op iemand die de controlerende taak van de het parlement serieus neemt?
Op dat laatste vlak beschikt de SP over hele goede papieren.
